بررسی ابعاد امنیت ملی و حراست از آن از نظر فقه شیعه و حقوق موضوعه

امنیت همواره یکی از مهم ترین مسائل بشر بوده است و آن را رکن اساسی زندگی می دانسته، که برای تأمین آن تلاش های فراوانی به صورت فردی و جمعی کرد تا این احساس را در خود ایجاد کند. واژه « امنیت» برگرفته از ریشه «امن» به معنای آرامش، آسودگی و بی هراسی است. با گسترش مطالعات امنیتی و اهمیت نظریه پردازی در این حوزه، امنیت به یکی از مباحث کلیدی در سیاست داخلی و خارجی کشورها تبدیل گشته است. در گذشته، جنبه نظامی امنیت مورد توجه بود؛ یعنی نبود جنگ و درگیری مسلحانه، اکنون حوزه امنیت فراگیر شده است و علاوه بر جنبه نظامی، جنبه هایی چون اقتصاد، فرهنگ، علم و قضاوت را دربرمی گیرد. که از آن با عنوان « امنیت ملی» یاد می شود. در حوزه علوم انسانی، اجماع نظری در مورد تعریف امنیت ملی وجود ندارد و شاید تعریفی فراگیر این باشد که می گوید: « امنیت ملی به وضعیتی گفته می شود که طی آن یک ملت قادر است اهداف، منافع و ارزشهای حیاتی مورد نظر خود را در سطح ملی و فراملی گسترش دهد و یا حداقل در برابر تهدیدات بالقوه و بالفعل داخلی و خارجی از آنها حفاظت کند». امروزه مسایل مربوط به امنیت ملی در سطوح مختلف محلی، ملی، منطقه ای و بین المللی با یکدیگر در ارتباط متقابل می باشند.که ضرورت شناخت بهترین اقدام متناسب با وضعیت زمان را کاری بس پر اهمیت جلوه می دهد. با توجه به این تعریف می توان گفت که صرف اتکا به نیروی نظامی در بردارنده ی نازلترین سطح امنیت ملی است. به عبارت دیگر نبایستی اولین اقدام در برقراری امنیت ملی آخرین اقدام باشد. ضعف های حوزه نظری یا عملی بشر، اجازه موفقیت کامل در عرصه ایجاد امنیت را نداده و تلاش آدمی در ایجاد ساختار امنیتی همواره با موفقیت قرین نبوده است. در همین زمینه یکی از اهداف مهم هر حکومت، تامین امنیت مردم آن حکومت است . در این میان اسلام، امنیت بشر را تنها در یکی از حوزه های اخلاق یا اقتصاد و مانند آن نمی بیند، بلکه مجموعه ای از مقولات امنیتی را در شکل گیری ساختار امنیتی موفق دخیل می داند. با پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت اسلامی در ایران حفظ و تامین امنیت این مرز و بوم در چارچوب «امنیت ملی» برهمگان لازم و تکلیف است. امروزه عوامل متعددی منافع وارزشهای حیاتی ملت ما را تهدید می کنند، که آنها را عامل تهدید امنیت ملی می گوییم، این تهدیدات دردهه اول انقلاب عمدتاً به روش نظامی و به طورمسلحانه طراحی و اجرا شد ، لکن در دهه دوم ماهیت تهدید بدون از دست دادن هدف خود، تغییر یافت و شکل غیر نظامی و نرم به خود گرفت. با توجه به آنکه اسلام مرز را بصورت ایدئولوژی می شناسد و سعادت امت اسلام در آن مد نظر است و اینکه احکام اسلام کلی و قابل تطبیق به موارد و زمانهای مختلف است دراین پژوهش تلاش شد در چهار فصل و بر مبنای فقه شیعه و علم حقوق مبانی ای برای پی ریزی مرزهای خاکی و ملی و حراست از این مرزها و لزوم تامین امنیت آن تا فراهم شدن زمینه دستیابی به اهداف عالیه آن که ایجاد تمدن اسلامی است، بیان شود. درفصل اول؛ با بیان کلیاتی پیرامون مسئله امنیت، از طریق آیات و روایات به اهمیت امنیت ازدیدگاه اسلام پرداخته و جنبه های مختلف امنیت در اسلام مورد بررسی قرار می گیرد. درفصل دوم مساله امنیت ملی و فهم و لزوم آن از طریق ادله فقهی و عقلی موردبررسی قرارگرفت. که در حد توان،ضمن تایید لزوم ملی نگری در زمان کنونی به موضوع امنیت و وجوب حفظ و صیانت ازآن نیزپرداخته شد. اما فصول سوم و چهارم ابتداء به متغیرها و تهدیدات داخلی یا(درون زا)و شیوه های مواجه با آنها و را ه های حراست از آن از دیدگاه فقه و حقوق پرداخته شد و در ادامه، متغیرها و تهدیدات خارجی یا (برون زا) از دیدگاه حقوق بین الملل و روابط بین الملل و راه های مقابله با آنها از دیدگاه فقه شیعه مورد بررسی قرار گرفت.